Berkun Oya’nın yazıp yönettiği, 8 kısımdan oluşan Netflix dizisi ‘Bir Başkadır’ 12 Kasım’da izleyicilerle buluştu. duvaR’dan Anıl Mert Özsoy, yayınlandıktan sonra Türkiye’nin gündemine oturan Bir Oburdur dizisinde Gülbin karakterini oynayan oyuncu Tülin İhtimam ile söyleşi yaptı. İhtimam, “Sanat da iktidar aygıtlarıyla uğraş etmek için yapılmıyor aslında, insanı anlatırken ister istemez oralara denk geliniyor ve iktidarın yarattığı zulümle ve şiddetle karşılaşır karşılaşmaz tek bir türkü, bir fotoğraf, bir satır, bir bakış alt ediveriyor onu” dedi.
İşte o röportaj:
Türkiye’nin yakın geçmişinin bugüne tesirlerinin bir fotoğrafı birebir vakitte “Bir Başkadır”… Böylesine gerçekliği temele alan bir projede yer almak oyuncu olarak belirli riskleri de beraberinde getirmiyor mu?
Tam olarak risk derken neyi kastettiğinizi anlamamış olabilirim. Eleştirilme korkusu ise, bu riski barındırıyor alışılmış. Ben tartışılması ya da beğenilip beğenilmemesiyle ilgili bir sorun hiç yaşamıyorum. ‘Gerçekliği temele alan’ dediğinizde birinci yarattığı sonuç, herkesin tıpkı gerçekliği kabul etmediğini varsayarsak, kimi izleyenler için çelişkiler ve dizide yaratılan durumlar, kelamlar, tabir ediliş biçimiyle ilgili sıkıntılar oluşturması oluyordur. Gerçeklik hissini temel alınca, çok âlâ bildiğinizi düşündüğünüz kendinizle ve etrafınızla çabucak örtüşen ya da zıtlaşan kısımları bulmanız kolaylaşıyor. Benim için de var. Sorduğum ve sorun ettiğim kısımları katiyen var. Ve bu soruları düşünmenin, en başta kendim için yararlı olduğunu düşünüyorum, kendim için yararlı bulduğum bir soruyu ve sorunu seyirciyle paylaşmak da bana riskten fazla dürüst ve yapılması gereken bir mesleksel özellik üzere geliyor.
Temsiliyet sıkıntısı sinema ve dizilerde önemli manada tartışılması gereken bir başlık. “Bir Başkadır” ise tam olarak bir temsiliyetler zinciri… Senaryo, direktörlük her ne kadar çok değerliyse de, bir o kadar da oyuncunun üstündedir bu yük… ‘Kalbur üstü’, ‘beyaz’ bir Kürt bayanı oynamak sizin için ne söz ediyor? Temsiliyet problemine dair ne üzere çalışmalar yaptınız?
Artık izlenme basamağına gelmiş bir dizide temsiliyet problemini düşünmesi gereken oyuncu değildir bence. Hele ki bu türlü türlü karakterlerin ve öykülerin olduğu bir işte, öyküleri nasıl ve ne arayla, nasıl bir açıyla, nasıl bir montajla, ritmle yerleştirdiğin belirliyor her şeyi. Yani en başta senaristin, sonrasında da son noktayı koyan direktörün işidir. Oyuncu olarak her sahnede o sahnenin gereklerini, yeniden direktör direktifleriyle yerine getirmeye çalışıyorsun, okuduğun senaryo, monitörde ve kurguda değişebiliyor. Onun için ben hazırlığımı birinci sorunuzdaki üzere yaptım.
‘Kalbur üstü’ dediğiniz yere çıkarken, ne kadar savaştığıyla, ne kadar hırslanması gerektiğiyle ilgilendim. Kendisiyle bir arada ailesini de ‘bir yerlere getirme’ eforunun yoruculuğuyla, hiçbir şeyin bu ülkede Kürt ya da ‘diğer’ olanlar için kolay olmayışıyla, içinde ya da yakınında kırılmalar yaratma ihtimaliyle, ve bir anda yarattığını düşündüğün her şeyin yerle bir olma dehşetiyle yaşamanın ne kadar yıpratıcı oluşuyla ilgilendim… Ha bu sıkıntıların hepsi bende de var mı? Var. Herkeste var mı? Benim gördüğüm kadarıyla ‘kendini var etme ve kabul görme’ gayreti bu ülkede çok var. Ancak Gülbin’in ailesi için daha da sert şartlarda var.
‘Bir Başkadır’da birçok iktidar ögesi var. Abi, arkadaş, hasta, kardeş, din, ’35 yıl evvel atılan tekme’… Ve bunlarla uğraş eden ya da sinen karakterler… Sanatla, iktidarın çabucak her türlü aygıtıyla uğraş etmek mümkün müdür?
Bu soru biraz karmaşık geliyor doğal bana… ‘Bir Başkadır’ üzerinden soruyorsanız, bu bir dizi. Sanat diyebilmek için gereken kriterler nedir, o kriterleri yerine getiriyor mudur, ya da baştan bir sanat yapıtı olmayı hedefleyerek mi yola çıkmıştır, bunlar bir dizi için soru işareti herhalde… Sanatın iktidar aygıtlarını yenip yenemeyeceği sorusunun cevabı ise, ‘her daim yenmiştir’e daha yakın. Shakespeare, Çehov, Yaşar Kemal ve beşere dair söyledikleri, periyotlarının siyasetçilerinden, Henry’lerinden daha uzun yaşamış ve yaşayacaktır elbette. Fakat hala İngiltere Krallığı var ve hala kim, hangi aileden kimi sevdi de ailesine rest çekti, bu öyküyü hangi dijital platforma satacak ya da hangi prensesi hangi alt geçitlerde öldürüyorlar sanki, şaibeleri varsa, yeni Shakespeareler’e de yeni kıssalar yazılmaya devam ediyor demektir ne yazık ki. Bir taraftan günümüzde Charles Dickens, Yavuz Özkan ya da sevgili Erden Kıral gerçekliği devam ediyor, evet, ancak yürüyen maden personelleri de o gücü yaşadıklarının yanı sıra, buralardan da alıyorlardır. Ya da ‘Yabancı’yı, ‘Aylak Adam’ı okuduk lakin Meursault olmaktan kaçınabiliyor muyuz ya da esasen kaçınamayacaktık da onu mu söylediler? Bilemedim.
Dediğim üzere karmaşık bir soru. Sanat da iktidar aygıtlarıyla gayret etmek için yapılmıyor aslında, insanı anlatırken ister istemez oralara denk geliniyor ve iktidarın yarattığı zulümle ve şiddetle karşılaşır karşılaşmaz tek bir türkü, bir fotoğraf, bir satır, bir bakış alt ediveriyor onu. Ben sorunuzda cevabı değil fakat sanatın tarafında durduğumu biliyorum.
Röportajın tamamını okumak için .
