Türkiye’de sonbaharın gelişi ile birlikte siyaset arenasındaki gelişmeler sürat kazanırken, “üçüncü bir yol mümkün” diyerek yola çıkan Emek ve Özgürlük İttifakı’nın yüzde 15’e kadar çıkabileceği varsayım edilen oy potansiyeli ile hem cumhurbaşkanlığı hem de parlamento seçimlerinde kilit rol oynayabileceği belirtiliyor.
Emekçi Hareket Partisi (EHP), Emek Partisi (EMEP), Halkların Demokratik Partisi (HDP), Sosyalist Meclisler Federasyonu (SMF), Türkiye Emekçi Partisi (TİP) ve Toplumsal Özgürlük Partisi’nin (TÖP) oluşturduğu “Emek ve Özgürlük İttifakı” dün İstanbul’da kuruluşunu ilan etti.
“Tek adam idaresini sonlandırma” hedefi
İttifak deklarasyonunda iktisat, yoksulluk, Kürt sorunu, temel hak ve özgürlükler üzere ülkenin yakıcı problemlerine ait tahlil teklifleri sunulurken, genel liderlerin konuşmalarında “tek adam idaresini sonlandırmak” ön plana çıktı.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin eleştirildiği ittifak deklarasyonunda, “Dolayısıyla tek adam sistemini ayakta tutan ve besleyen tüm kurum, sistem ve bağımlılık ilgilerini değiştirmek öncelikli amaçlarımızdandır” tabiri kullanıldı. “Seçim barajının kaldırılması, demokratik hakların ve siyasal özgürlüklerin en geniş biçimde kullanılmasının garanti altına alınması, demokratik, tarafsız ve bağımsız bir yargı sisteminin kurulması” tabirlerine vurgu yapıldı.
Metinde “Türkiye’nin çözmesi gereken en esaslı meselelerden biri de Kürt sorunu” olarak nitelendirilerek, “demokratik tahlil ve barış” için “ülkedeki bütün toplumsal kesitlerin yaklaşımlarını ve tasalarını dikkate alan yapan bir politika” uygulanması gerektiği belirtilirken, “diyalog” ve “müzakere”nin altı çizildi.
Türkiye’nin gündeminde yer alan sığınmacı konusunda ise “Geri Kabul Anlaşması’ iptal edilmelidir. Dönmek isteyen sığınmacılar için bölgede barış ortamı sağlanmalı, birlikte hayatı talep eden sığınmacılara mülteci statüsü verilmeli ve birlikte ömrün şartları inşa edilmelidir” sözleri yer aldı.
Metinde ayrıyeten bayanlar, gençler, engelliler ve dezavantajlı kümeler için adalet, eşitlik ve özgürlük sözlerine de vurgu yapıldı.
Yeni ittifakın birinci toplantısı 18 Ocak’ta gerçekleştirilmiş ve akabinde bileşenler vakit zaman bir ortaya gelerek yol haritasını şekillendirmişti. İttifakın ismi ise 25 Ağustos’ta yapılan toplantıda konmuş ve o gün yapılan açıklamada “Tarihsel sorumluluğumuzun farkındayız ve buna uygun davranma konusunda kararlıyız” denilmişti.
Yeni ittifakın oy potansiyeli ve önemi
Peki yola çıkarken “tarihsel sorumluluk” vurgusu yapan Emek ve Özgürlük İttifakı’nın oy potansiyeli ve bu potansiyelin Türkiye’nin mevcut siyasi yelpazedeki değeri ne?
Emek ve Özgürlük İttifakı’nın İstanbul’daki toplantısı geniş bir iştirakle gerçekleştiFotoğraf: Pressestelle der HDP
MAK Araştırma Lideri Mehmet Ali Kulat, farklı devirlerde yaptıkları anketlerde HDP’nin oyunun yüzde 12-13 bandına çıkabildiğini belirtirken, potansiyelin ise bundan daha fazla olabileceğini şöyle aktarıyor:
“Bunlar birbirini tamamlayan partiler. Bu nedenle olumlu bir sinerji olabilir. HDP’nin oyu diyelim ki yüzde 11, başka partilerin de oyu yüzde 1 ise bu ittifak yüzde 12 değil yüzde 14-15 bandında olabilir.”
Siyaset Bilimci Can Kakışım daha evvelki seçimlerde HDP için bahsedilen “emanet oyların” kendi partilerine geri dönme ihtimalinin bu ittifakla birlikte daha azalacağın belirterek, ittifakın kendi içinde yarattığı sinerji ile yüzde 13-14’lere ulaşabileceği iddiası yapıyor.
Kakışım, bu ittifakın kurulmasının çok pragmatik bir karar olduğuna da dikkat çekerek, yeni seçim sisteminde az çok yakın unsurlara sahip partilerin birlikte yüzde 7 barajını bulmaları halinde büyük ittifaklara katılmaktansa ayrıyeten ittifak yapmalarının daha mantıklı olduğunu belirtiyor.
Ankara Enstitüsü Yöneticisi Osman Sert ise 2018 seçimlerinden bu yana AKP ve MHP’nin yüzde 15’e yakın oy kaybettiğini fakat ÂLÂ Parti ya da CHP’nin bundan en fazla yüzde 5’ini alabildiğine işaret ederek, şunları söylüyor:
“Bundan büyük siyasal aktörlerin toplumun sıkıntılarını siyasallaştırmakta başarılı olamadıklarını görüyoruz. Bu da diğer yeni partilere aslında alan açıyor. Lakin bu açılan alan sol partilere de gitmiyor. Bu ittifak olmasaydı ittifaka dahil olan sol partilerin izdüşümleri de son derece sonlu kalacaktı.”
Sert, Türk solunun yalnızca ittifakla değil telaffuz ve içerikle nasıl kitleselleşeceğinin karşılığını bulması gerektiğini de belirterek, “Ben telaffuz değiştirilmeden ve toplumla ortasındaki köprülerin nasıl inşa edileceği sorgulanmadan, yalnızca ittifakın Türk solunu bir yere taşıyacağını düşünmüyorum” yorumu yapıyor.
Bu ortada Kulat’a nazaran Emek ve Özgürlük İttifakı’nın bir öteki değeri sandık güvenliği ile ilgili olacak. Yeni seçim sistemiyle sandık güvenliğinde parti üyesi olanların bulunması gerektiğini yani parti üyesi olmayanların sandık güvenliğini sağlayamadığını söyleyen Kulat, yeni ittifakın bilhassa doğu ve güneydoğu ile kentlerin dış bölgelerindeki sandıklar için rolüne dikkat çekiyor.
İktidarın “HDP ile kriminalize etme” eforu sürer mi?
HDP’nin bu yeni ittifakta yer almasının, Cumhur İttifakı’nın ve hükümete yakın medyanın DÜZGÜN Parti üzere milliyetçi kökenden gelen bir partinin de bulunduğu altılı masayı HDP ile kriminalize etme ve partiler ortasındaki fay çizgilerini ortaya çıkarma gayretlerini etkileyip etkilemeyeceği de akıllardaki bir öbür soru.
Sert’e nazaran altılı masanın aslında HDP ile ilişkilendirilmekten daha diğer problemleri bulunuyor lakin bu yeni ittifakın kurulması yeniden de kimi şeyleri alanda anlatmakta yarar sağlayabilir.
“İYİ Parti’nin HDP’yle yan yana gelebilmesi için kendisini inkar etmesi lazım. Ancak HDP’nin de bir taraftan legal bir siyaset olarak var olabilmesi lazım. Türkiye’de siyaset bunun tansiyonunu yaşadı bir süre” diyen Sert, lakin altılı masanın çok fazla büyüyemiyor olmasının öbür nedenleri bulunduğunu belirtiyor.
Kakışım ise iktidarın bu siyasetinin çok değişmeyeceği ve benzeri biçimde devam edeceği görüşünde. “Altılı masa yeniden yedili masa üzere sunulmaya devam edilecektir. Zira artık AKP’nin ya da MHP’nin elinde bundan diğer bir argüman yok” diyen Kakışım, bununla birlikte toplumda giderek daha fazla insanın “cepheleştirme siyasetinden” bıktığını ve bu nedenle iktidarın gayretlerinin eskisi kadar tesirli olmayacağını belirtiyor.
İttifakın cumhurbaşkanlığı seçimindeki hali nasıl olur?
Yeni ittifak kendisini bir seçim ittifakı olarak değil uzun soluklu bir uğraş ittifakı olarak tanımlarken, cumhurbaşkanlığı seçiminde takınacağı tutum konusunda ise altılı masanın çıkaracağı ortak adaya nazaran karar vereceği işaretleri veriyor.
HDP ile birlikte başka sol partilerin önderleri birinci toplantılarını Ocak ayında yapmıştıFotoğraf: ANKA
Kulat, şu anda bu ittifak için ihtimalin muhalefetin ortak adayına takviye vermek olduğunu lakin cumhurbaşkanlığı seçiminde farklı bir aday çıkarması durumunda hususun farklı bir yere hakikat evrilebileceğini söyleyerek, şu öngörüde bulunuyor:
“Çünkü o vakit muhalefet seçmeni tarafından bir çeşit oyun bozan üzere de görülebilir. O vakit ittifakın oyları da aşağı gidebilir. Ya da tam aykırısı Millet İttifakı’nın tamamlayıcısı üzere bir konum olursa oyları daha üst da gidebilir.”
Sert ise yeni ittifakın öteki ittifaklara karşı tavrıyla ilgili yalnızca cumhurbaşkanlığı seçimine değil parlamento seçimlerine de dikkat çekerek şöyle konuşuyor:
“Sadece cumhurbaşkanlığı değil, parlamento seçiminde de büyük ihtimalle bu oy oranları korunursa ne Cumhur ne de Millet İttifakı parlamentoda çoğunluk olacak. Bu durumda her ikisinin de başkasının oyuna gereksinim olmadan, yani muhalefetin bugünkü iktidara ya da iktidarın bugünkü muhalefete gereksinim duymadan karar alabilmelerinin tek yolu Kürtlerin oyundan geçecek.”
Sert bu nedenle seçim sonrası oluşacak sandalye dağılımına nazaran ittifaklar ortasında “hibrit koalisyonlar” olabileceğini kaydediyor.
Kakışım dünkü deklarasyonun en çok dikkatini çeken ögelerinden birini Cumhur İttifakı’nı maksat alması olarak göstererek, şöyle konuşuyor:
“Türkiye’de siyasetin kendi normallerine dönmesi için hem bu takımın hem de sistemin değişmesi lazım. Bu, demokratik bir siyasetin Türkiye’de yine kurgulanmasının ön şartı. HDP’nin yahut öbür sosyalist partilerin içinde yer alabilecekleri yeniden kendi siyasetlerini devam ettirebilecekleri bir yasal çerçevenin devamı için de kural. Bu nedenle nihayetinde Millet İttifakı’nın adayını destekleyeceklerini düşünüyorum.”
