AKP-MHP ittifakında “Kürt sorunu” açmazı

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) önderi Kemal Kılıçdaroğlu’nun Kürt probleminin tahlilinde yasal adres olarak Halkların Demokratik Partisi (HDP) ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni (TBMM) göstermesiyle, Kürt sorunu üzerinden başlayan tartışmada gözler AKP-MHP iştirakinden heyeti Cumhur İttifakı’na çevrildi.

MHP başkanı Bahçeli, HDP’nin meşruiyeti konusunda CHP’den sonra HDP ve Uygun Parti idarelerinin de misal açıklamalar yapmasının akabinde, “Kürt sorunu diye bir sorun yoktur. Var diyen namerttir. HDP’yi legal görenler onunla sinsi paydaşlık içindedir” çıkışında bulundu.

Bahçeli’nin bu çıkışı, Cumhur İttifakı’nın büyük ortağı AKP’nin Kürt sıkıntısının varlığını kabul etmesinin de ötesinde, 2009-2015 yılları ortasında yürüttüğü tahlil süreci kadar Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın iki ay evvel Diyarbakır’a yaptığı ziyarette verdiği “çözüm mesajlarını” siyasi gündeme taşıdı. Erdoğan, kelam konusu ziyarette yaptığı konuşmada, 2002’de vazifeye geldikten sonra harikulâde hal uygulamasını kaldırdıklarını anlatmış, “Kürt sorunu” tabirini kullanmasa da, tahlil için uğraş harcadıklarını lisana getirmiş ve çözümsüzlüğün sebebinin HDP olduğunu öne sürmüştü.

“Seçmenin etnik kimliğine bakmıyoruz”

Erdoğan’ın bu tabirleri, Kılıçdaroğlu’nun “HDP legal organdır” çıkışından sonra AKP’nin kamuoyuyla paylaştığı görüşlere de yansıdı. AKP Küme Başkanvekili Mehmet Emin Akbaşoğlu, Âlâ Parti’nin de HDP’yi yasal organ gösterdiğine gönderme yaparak, CHP ile Uygun Parti’nin HDP ile paydaşlık içinde olduğunu lisana getirdi. Bu iştiraki “yamalı bohça” olarak tanımlayan Akbaşoğlu, muhalefetin tahlil için İmralı’yı adres gösterme konusunda da birleştiğini öne sürdü.

Peki AKP, Bahçeli’nin açıklamasından sonra ne yapacak?

DW Türkçe’nin ulaştığı AKP’li kaynaklar, “Biz seçmenin etnik kimliğine bakmıyoruz. Her vatandaşımız özel. Doğu ve Güneydoğu’da oylarımızı artırmaya kararlıyız. Cumhurbaşkanımız Erdoğan’ın kelamları bağlayıcıdır. Tahlil için çabalıyoruz, bölgeye dönük çalışmalar yapıyoruz” diyor.

AKP son olarak 31 Mart 2019’daki lokal seçimlerde HDP’nin kaybettiği 40 kent merkezinin birçoklarını ele geçirmişti. HDP ise Doğu ve Güneydoğu’da 62 belediye başkanlığı kazanmıştı. Lakin hükümetin kayyum siyaseti sonucu HDP’nin elinde bugün yalnızca 6 belediye kaldı.

25 Eylül 2020’de HDP üyelerinin gözaltına alınmasına karşı düzenlenen protesto gösterisi

“Bahçeli Erdoğan’a rest çekti”

AKP’liler “Bölge halkının meselelerini çözmeye kararlıyız” derken, Bahçeli’nin “Kürt sorunu yoktur” açıklamasının AKP’den çok HDP’yle ilgili olduğunu öne sürüyor. Fakat siyaset bilimcilere ve siyasi araştırmacılara nazaran durum çok farklı.

Kamuoyu araştırmacısı Özer Sencar, Bahçeli’nin “Kürt sorunu yoktur” derken bir taraftan “geleneksel tavrını sürdürdüğünü”, bir taraftan da Erdoğan’a “rest çektiğini” söylüyor. Sencar, bu restin nasıl okunması gerektiğini “Bahçeli Erdoğan’a ‘Cumhur İttifakı’nı sürdüreceksek, Kürtlerle bir bağa giremezsin’ diyor. AKP’ye bir arada siyaset yaparken kırmızı çizgisinin Kürt sorunu olduğunu yineliyor. Erdoğan da bu resti görmek zorunda kelamlarıyla anlatıyor.

AKP’nin mevcut durumda gün geçtikçe Kürt ya da HDP’li seçmenden oy alma talihini daha çok yitirdiğini, bu seçmen kitlesi ortasında sempatisinin azaldığını söyleyen Sencar, Bahçeli’nin Erdoğan’ı nasıl sıkıştırdığını şöyle özetliyor:

“Erdoğan’ın, seçimler öncesinde MHP’den öbür yanına alacak güç kalmadı. Güzel Parti, Erdoğan’a kapıyı kapattı. Erdoğan, artık Kürt sorunu konusunda Bahçeli’nin kelamlarını kabul etmese bile Bahçeli’ye ters bir teşebbüste bulunamaz. Erdoğan’ın oyları eriyor, AKP Kürt seçmenden kopuyor.

Özer Sencar

Metropol Araştırma’nın da sahibi olan Sencar’ın elindeki son datalara nazaran, AKP’nin kendini Kürt ya da HDP’li seçmen olarak tanımlayan kitle içindeki sempatisi, dayanağı yüzde 16’ya kadar düştü. Sencar, “Kararsızlar dağıtılmadan Türkiye genelindeki AKP oyu bugün yüzde 25, MHP’nin yüzde 8, CHP’nin yüzde 19, HDP’nin yüzde 10” diyor.

Son araştırmalarında AKP’nin oyunu yüzde 30’un altında yüzde 29,9 olarak gösteren Türkiye Raporu Yöneticisi Can Selçuki de, Bahçeli’nin Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı yaklaşan seçimler öncesinde “büyük zora soktuğunu” düşünüyor.

Selçuki, “HDP seçmeninin oyuna yalnızca Millet İttifakı’nın gereksinimi varmış üzere birtakım değerlendirmeler yapılıyor ancak bu oylara herkesin gereksinimi var. Bahçeli ise ‘Benim umurumda değil’ iletisi vererek Erdoğan’ı sıkıştırıyor. Oy kaybında iktisadın de tesiri hiç geri plana atılmamalı” değerlendirmesi yapıyor.

“AKP yeni bir açılım yapamayacak”

Siyaset bilimci Dinçer Demirkent’e nazaran, Bahçeli’nin “Kürt sorunu yoktur” çıkışının aslında Cumhur İttifakı’ndaki “inkar politikasının” bir yansıması olarak görülmesi gerekiyor. AKP’nin şimdi ittifakı kurarken Kürt meselesini görmezden gelme konusunda MHP’yle anlaştığını belirten Demirkent, DW Türkçe’ye, bundan bu türlü AKP’nin Kürt sorunu demese bile “çözüm için açılım yapamayacağını” söylüyor:

“Sadece kendi iktidarlarını sürdürmeye çalışıyorlar. Kürt seçmen için bir vaatte bulunmaktan vazgeçtikleri ortada. Demokratik yollarla Kürt seçmenden oy alamayacaklarını biliyorlar. Bu süreçte yapacakları tek şey bölgedeki kanaat liderlerini devreye sokmak olacaktır. Toplumsal barıştan kelam edemeyecekler.”

Demirkent, bu durumda HDP’yi legal organ görmekte birleşen Millet İttifakı cephesinin AKP ve MHP’ye karşı elini güçlendirmesi gerektiğini öngörüyor. Bunun için öncelikle HDP’nin tutuklu eş genel lideri Selahattin Demirtaş’ın özgür bırakılması için ortak hal alınabileceğini lisana getiriyor.

Peki AKP, “Kürt sorunu yoktur” diyen MHP’yi tolere ederek mi yoluna devam edecek? Siyaset Bilimci Barış Doster, “Başka bahislerde da görüş ayrılıkları yaşadılar fakat AKP ile MHP hem siyaseten hem de matematiksel olarak birbirine muhtaçlık duyan iki parti. AKP, öteki görüş ayrılıklarını tolere ettiği üzere bu mevzudaki görüş ayrılıklarını da tolere edecektir. İki parti Kürt sorunu ve tahlili kaynaklı bir çatlak yaşamayacaktır” öngörüsünde bulunuyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Hilal Köylü / Ankara