Bartın’ın Amasra ilçesinde 14 Ekim’de 41 madencinin hayatını kaybettiği maden patlamasıyla ilgili soruşturmanın ayrıntıları ortaya çıkmaya başladı. Tabirine başvurulan madencilerden biri savcılığa 2019 yılında işe alınanların çabucak usta yapıldığını, 2009 yılındaki deneyimli madencilerin geri hizmete çekildiğini belirtti. Sayıştay’ın patlamanın yaşandığı Amasra Taşkömürü İşletmesi’ne yönelik 2020 raporunda da 2019 yılındaki personel alımından sonra iş kazalarının arttığı tespiti yapılmıştı.
Maden patlamasıyla ilgili yürütülen soruşturmada şimdi gözaltına alınan ya da kuşkulu sıfatıyla sözüne başvurulan kimse yok. Savcılığın soruşturmada madende çalışan personellerin ifadeledirine başvurduğu öğrenildi. Madencilerden birinin tabirine de DW Türkçe ulaştı.
“Tecrübeli çalışanlar geri hizmete alındı”
Tutanaklara nazaran sözü alınan madenciye savcı, “Maden ocağında meydana gelen kaza öncesinde olağandışı rastgele bir durum yahut eksiklik dikkatinizi çekti mi? Çektiyse bu duruma ait bir müracaatınız oldu mu? Oldu ise bu durumu hangi yetkiliye ne halde ilettiniz? İlettiğiniz sıkıntıya ait rastgele bir süreç yapıldı mı? Yapıldı ise hangi süreçler yapıldı?” sorusunu yöneltti.
Madenci de cevabında 2019 yılında personel alımı olduğunu belirterek bu personellerin 1-2 yıl içinde usta yapıldığını anlattı. Madenci, “2009 yılında giren deneyimli çalışanları geri hizmete aldılar, öteki boşluklara yerleştirdiler. 2019 yılında başlayan çalışanları nezaretçi yahut nöbetçi mühendis başlarında olmadan madene soktular, çalışmaya gönderdiler” tabirlerini kullandı.
Sayıştay’ın 2020 yılında Amasra Taşkömürü İşletmesi’nde yaptığı incelemeler sonunda hazırlanan raporda, 2019 yılında 168 madencinin işe alındığına ve bu madencilere 25 günlük eğitim verildiği belirtilerek “Bu çalışanların personellerinin çalışmaya başlamasıyla bir arada 2019 yılı Temmuz ayından başlayarak iş kazalarında bariz artışlar meydana gelmiştir” tespiti yapılmıştı.
Raporda ayrıyeten, 2019 yılında 190 kazada 72 kişinin, 2020 yılında ise 164 kazada 64 kişinin yaralandığına dikkat çekilmişti.
Fotoğraf: Can Bursali/DW
“Nezaretçiler emekçilerden sonra işbaşı yapıyordu”
Madenci, ayrıyeten madendeki nezaretçilerin çalışanlardan 1-2 saat sonra işbaşı yaptığına da vurgu yaptı. Madenci tabirinde “Mesela vardiya 16.00’da başlıyor. Personel madene giriyor, nezaretçi ise 19.00 – 20.00 saatlerinde içeri giriyor” biçiminde konuştu.
Oysa iş sıhhati ve güvenliği kurallarına uygun çalışılmasını ve önlemlerin alınarak inançlı iş ortamı sağlama, üretimi ile nakliyeyi denetleme misyonları olan maden nezaretçisinin her an madende olması, Maden Kanunu’nun 29. hususuna nazaran zarurî.
Sayıştay raporunda iş disiplini vurgusu
Sayıştay’ın 2020 yılı raporunda, “Alınan tedbirlere karşın devamsızlıkların önlenememesi, iş disiplininin sağlanamaması” kısmı de yer alıyor. Bu kısımdaki tespitlerde, şu sözler yer alıyordu:
“Müessese çalışmalarında, devamsızlık yapan emekçilerin bulunduğu, kimi emekçiler tarafından olağan sayılamayacak sıklıkta hastane müsaadeleri kullanıldığı ve sıhhat raporları alındığı, işçi devam ve denetim sistemi uygulamalarında aksaklıklar olduğu ve bunların iş disiplininin bozulmasına yol açtığı görülmüştür.”
Madenci ayrıyeten “Birçok personel işimden olurum niyetiyle sözlerini korkarak, baskı altında vermektedir. Doğruları söyleyemeyen emekçiler var” dedi. Madenci tabirinde öteki madencilerin patlamadan birkaç gün evvel mühendislere “Gaz sızıntısı var, koku var. Burası patlayabilir” dediklerini, buna karşın rastgele bir tedbir alınmadığını da lisana getirdi.
